Een paar weken geleden overleed George Floyd als gevolg van politiegeweld in Amerika. Bij zijn arrestatie zat een agent minutenlang op zijn nek, ondanks dat hij duidelijk maakte dat hij niet kon ademen en smeekte om meer ruimte. Hij kreeg die ruimte niet. Hij moest het met zijn leven bekopen.
De wereld reageert geschokt. Er ontstaan protesten tegen racisme. Overal zie je terug dat ‘Black Lives Matter’. Even zijn we het allemaal eens over het feit dat dit niet kan. Maar al snel ontstaan er discussies en verschuift de focus. We hebben het niet meer over racisme en de noodzaak dat uit te bannen, maar we hebben het over de vorm van demonstraties en over de reacties daarop van gezaghebbers.
Demonstraties
Laten we teruggaan naar de basis. Het afschuwelijke verhaal van George Floyd maakt pijnlijk duidelijk dat er iets fundamenteel mis is met de manier waarop we samen leven. Laten we het niet over de vorm van demonstraties hebben, maar over het probleem dat die demonstraties noodzakelijk maakt. Laten we het verhaal van Floyd gebruiken om samen verandering teweeg te brengen. Het gesprek dat we moeten voeren is pijnlijk. Het schuurt aan alle kanten. Praten over racisme, discriminatie en uitsluiting is lastig. Maar het móet gebeuren.
Welles-nietes
Voordat we het weten verandert het gesprek over racisme in een welles-nietes spel. Zwarte mensen en mensen van kleur proberen al jarenlang hun standpunt duidelijk te maken. Ze gebruiken vreedzame protesten en heel veel woorden om een brug te slaan. Maar ‘wij’ witte mensen willen in veel gevallen de argumenten niet horen. We voelen ons aangesproken en denken dat we racisten genoemd worden, zodra het thema aangekaart wordt. We vinden het moeilijk om voorbij individuen te kijken, en racisme te zien als een kwade structuur die door onze samenleving heen geweven is.
Maar ‘wij’ witte mensen willen in veel gevallen de argumenten niet horen. We voelen ons aangesproken en denken dat we racisten genoemd worden.
Empathie
In veel gevallen zijn we niet voldoende bereid om met een open blik en empathie in gesprek te gaan. Om onszelf te beschermen hebben we ons oordeel al klaar. We zijn niet bereid om te luisteren naar iemands ervaringen en gevoelens. We schrijven de verhalen die we horen af. Want wat een aanstellerij is dat. Denken ‘ze’ soms dat witte mensen geen problemen hebben? We realiseren ons niet dat wanneer we zelf een probleem niet ervaren, dat het probleem dan toch kan bestaan.
Dit is onze kans. De verhalen komen nu, nogmaals, naar buiten. Zoals het verhaal van een zwarte vader, die niet zonder zijn dochters of de hond een rondje durft te lopen in zijn buurt. Samen met zijn dochters is hij liefhebbende vader. Zonder hen wordt hij ervaren als bedreiging, en kan een verkeerde beweging zijn dood betekenen. Bedenk je wat een privilege het is als dit dilemma je vreemd is. Bedenk welke privileges je nog meer hebt, en spreek je daarover uit.
De laatste keer
Zorg dat je niet stil blijft. Dit is waar #samen en #samensterk over gaan. Alleen samen kunnen we een streep zetten door discriminatie. Dat is de basis van alles. Alleen door samen te werken kunnen we ervoor zorgen dat het gruwelijke verhaal van Floyd het laatste is. In Amerika, in Europa, in Nederland. Overal.
Dit artikel is op 13 juni 2020 geplaatst in Vrij, weekendbijlage bij Noordhollands Dagblad, Haarlems Dagblad, Gooi & Eemlander en Leidsch Dagblad.